Syn Marco Aurelio Tommaso Braschi, II hrabiego di Falcino i Anny Teresa Bandi, córki Francesca Bandi.
Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 15 lutego 1775 roku do 29 sierpnia 1799 roku. Klemens XIV zmarł 22 września 1774 roku. Konklawe, które miało wybrać jego następcę, znowu trwało ponad cztery miesiące, do 15 lutego 1775 roku wybrano go na konklawe, które przez blisko pięć miesięcy odbywało się w pałacu na Kwirynale. Na jego dramatycznym pontyfikacie zaciążyły: absolutyzm monarchów, nurt oświeceniowej laicyzacji i ateizmu, knvawa rewolucja francuska oraz kampania napoleońska. Papiestwo postrzegano wtedy jako podporę monarchii absolutnej, toteż gdy zmarł, tv Paryżu ogłoszono: "Umarł Pius VI i ostatni!". Giovanni Angelo hrabia Braschi urodził się w Cesenie. Zdobył doktorat obojga praw i został w Ferrarze urzędnikiem legata papieskiego, kardynała Ruffo. W 1758 roku przyjął święcenia kapłańskie. Benedykt XIV mianował go swoim sekretarzem i kanonikiem Bazyliki św. Piotra. W 1766 roku na polecenie papieża Klemensa XIII objął zarząd nad skarbcem Kamaryli Apostolskiej, porządkując nadwerężone finanse państwa kościelnego. Następnie papież Klemens XIV mianował go na życzenie króla neapolitańskiego 26 kwietnia 1773 roku został kardynałem. Dziedzictwo przejęte po poprzedniku było trudne; prestiż papiestwa nadal podupadał, choć nie było w tym jego winy. Osobiście był człowiekiem pobożnym i wszechstronnie wykształconym, ale jak niektórzy jego poprzednicy ulegał nepotyzmowi. Wydał wielkie sumy na upiększenie Rzymu, który podówczas był punktem zbornym artystów i uczonych. Jego pontyfikat charakteryzował się wielkimi trudnościami, wynikającymi z absolutyzmu władców, z następstw Rewolucji. Francuskiej i z ducha Oświecenia. Po elekcji na papieża wskrzesił nepotyzm, mianując siostrzeńca kardynałem; drugiemu siostrzeńcowi wzniósł pałac Braschi na Piazza Navona. Inwestując spore sumy w mecenat nad artystami, a także w upiększenie Wiecznego Miasta, nowe drogi, osuszenie bagien pontyjskich czy modernizację portów w Anzio i Terracinie, Pius VI wyczerpał zasoby skarbca. Wspierał misje i nowo tworzone zakony, a także organizował kolejne lata jubileuszowe: 1775, 1782, 1790 i 1792. Z jego inicjatywy zreformowano Uniwersytet Rzymski, a biblioteki i Muzeum Watykańskie powiększyły się o nowe zbiory. W Austrii za panowania cesarza Józefa II zaczęły obowiązywać zasady Kościoła państwowego: o wszystkim co dzieje się w Kościele, miał decydować władca. Józef II wprowadził system ograniczenia jurysdykcji papieskiej i podporządkowania Kościoła państwu, nazwany później józefinizmem. Powołał Radę Kościelną, która nadzorowała biskupów i majątki kościelne oraz pełniła rolę najwyższego sądu dla duchowieństwa. Warunkiem uzyskiwania beneficjów była przysięga wierności składana cesarzowi, a zakony uniezależniono od Rzymu. Pod koniec lutego 1782 roku papież wyruszył do Wiednia, by uzgodnić niektóre sprawy z cesarzem, lecz była to wyprawa daremna, cesarz nie był skłonny do ustępstw. Tendencje do kontrolowania Kościoła przez państwo pojawiły się również w księstwach niemieckich, gdzie upowszechnił się febronianizm, a także w Neapolu i na Sycylii. W Niemczech w tym samym czasie pojawiły się wyraźne tendencje, by umocnić prawa biskupów wobec praw papieża. Kiedy w roku 1785 roku papież ustanowił w Monachium nuncjaturę, sprzeciwili się temu arcybiskupi Kolonii, Trewiru, Moguncji i Salzburga w obawie przed ograniczeniem ich jurysdykcji. W tzw. "punktacji z Ems" uchwalili oni w sierpniu 1786 nowy regulamin stosunków Kościoła niemieckiego z Rzymem i tzw. program reform. Domagano się w nim, aby papieskie bulle nabierały ważności w Niemczech dopiero po uzyskaniu' zgody biskupów. Te kwestie zeszły w następnych latach na plan dalszy z powodu wkroczenia rewolucyjnych wojsk francuskich i z powodu sekularyzacji; zanikły elektonity książąt duchownych. Podobne tendencje jak w Austrii i Niemczech pojawiły się w Rosji za panowania carycy Katarzyny II, która zmierzała do wchłonięcia unitów przez prawosławie. Pius VI uznał polską Konstytucję 3 maja, ale potępił insurekcję kościuszkowską, a potem zlikwidował warszawską nuncjaturę. Zwołanie w Wersalu przez Ludwika XVI Stanów Generalnych w kwestiach podatkowych przekształciło się w dysputę, która doprowadziła do powstania Zgromadzenia Narodowego i wybuchu krwawej rebelii. Papieża pozbawiono praw jurysdykcyjnych, państwo zawłaszczyło majątki kościelne, rozwiązano większość zakonów, zredukowano liczbę diecezji, a duchownych zmuszono do składania przysięgi na tzw. konstytucję cywilną kleru uchwaloną w lipiec 1790 roku, która czyniła z nich urzędników państwowych. Na przełomie marzec-kwiecień 1791 roku Pius VI ogłosił dwa kolejne brewe: potępiające ową konstytucję oraz Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Duchowni, którzy podpisali konstytucję, zostali suspendowani. Większość jednak odmówiła; wielu z nich zamordowano, a blisko 40 tysięcy deportowano. Kiedy Pius VI na konsystorzu potępił zabójstwo Ludwika XVI zgilotynowanego 21 stycznia 1793 roku, Francuzi zajęli posiadłości papieskie Awinion i Venaissin. Liczne świątynie i klasztory złupiono, niszcząc bezcenne dzieła sztuki. Zgromadzenie Narodowe zastąpiło kult chrześcijański pogańską czcią natury i rozumu; paryska rada miejska uchwaliła w katedrze Notre Dame "Święto Rozumu". Wytworem mody rewolucyjnej była deistyczna sekta teofilantropów, kapłanów-odstępców, oraz jakobinów, której arcykapłanem został Robespierre, głoszący kult "Najwyższej istoty". Najgorsze, skutki przyniosła rewolucja francuska z 1789 roku dla papieża osobiście i dla Kościoła francuskiego: cały majątek kościelny został na wniosek biskupa z Autun, de Talleyranda, oddany do dyspozycji państwa i ostatecznie zawłaszczony. Rozwiązano zakony, zredukowano ze 134 do 83 liczbę diecezji we Francji, obsadzanie parafii i biskupstw powierzono administracji państwowej, w końcu domagano się składania przysięgi kleru na konstytucję. Papież odrzucił te prawa i oświadczył, że duchowni, którzy tę przysięgę złożą, zostaną suspendowani. Zamieszanie było ogromne: "przysięgający" kontra odmawiający przysięgi. Państwo usiłowało wprowadzić swoje prawa siłą, odmawiających przysięgi skazując na banicję; w 1792 roku rozstrzelano w Paryżu 3 biskupów i 300 kapłanów; około 40 000 duchownych skazanych na wygnanie znalazło schronienie w rozmaitych krajach Europy. Wybrany w 1791 roku arcybiskup Paryża, Jean Baptiste Gobel, zrzekł się w 1793 roku urzędu i opowiedział się za kultem wolności i równości, za bóstwem rozumu. Wydawało się, że Kościół Francji został zniszczony. W 1796 roku wojska francuskie zajęły państwo kościelne; ponadto w traktacie pokojowym papieża zmuszono by wypłacił milionową sumę pieniężną, jak również wydał wartościowe rękopisy i dzieła sztuki. Mit rewolucji francuskiej jest wątpliwym dziedzictwem nowożytnej Europy, do którego odwoływały się kolejne zbrodnicze ideologie, takie jak np. komunizm w Rosji. Rewolta francuska zapoczątkowała triumf antropocentryzmu nad teocentryzmem. Stanowiła ona poniekąd urzeczywistnienie programu Woltera, który wzywał do zniszczenia Kościoła katolickiego. Był to cel świadomy i zaplanowany, zrealizowany przez wrogów chrześcijaństwa jakobinów i masonerię prowokujących sztuczne konflikty i oszczerstwa przeciw Kościołowi, a zwłaszcza zakonom. Przystąpienie papieża do antyfrancuskiej koalicji z Austrią i Neapolem sprawiło, że po wkroczeniu do Italii Napoleona Bonaparte na mocy pokoju w Tolentino papiestwo utraciło znaczną część terytoriów Państwa Kościelnego, które zostało podporządkowane francuskiemu dyrektoriatowi i zmuszone do złożenia olbrzymiej kontrybucji. Po zabójstwie generała Leonarda Duphota armia francuska, wraz z Legionami Polskimi generała Henryka Dąbrowskiego, wkroczyła do Wiecznego Miasta. Proklamowano 15 lutego 1798 roku Republikę Rzymską, Francuzi zajęli Kwirynał i Watykan, a papieża zdetronizowano. Zdetronizowany papież przystąpił do paktu Austrii i Neapolu, za co Napoleon ponownie wtargnął do państwa kościelnego i podyktował jeszcze surowsze warunki pokojowe. 15 lutego 1798 roku ustanowiono w Rzymie republikę, papieża uznano za zdetronizowanego, w bazylice Piotrowej zaś odprawiono nabożeństwo dziękczynne za przywrócenie republiki. Ponieważ papież wzbraniał się opuścić Rzym, przeniesiono go przemocą najpierw do Sieny, a potem, 1 lipca, do klasztoru kartuzów we Florencji. Wreszcie w 1799 roku chorego papieża, który uprzednio wyraził pragnienie, żeby umrzeć w Rzymie, przetransportowano na noszach przez Alpy do Francji, zrazu do Grenoble, a następnie do Valence. Tam 29 sierpnia 1799 roku umarł. Po śmierci papieża wydawało się, że Kościół przestał istnieć; wygłaszano już mowy pogrzebowe zarówno nad nim, jak i nad papiestwem. Ale już w roku śmierci papieża ukazała się publikacją pod tytułem "Triumf Stolicy Świętej i Kościoła nad nowatorami". Autorem jej był kameduła Mauro Cappellari, który w 1831 roku wstąpił na tron papieski jako Grzegorz XI. Łatwiej zniszczyć słońce niż Kościół i papiestwo, pisał w tej pracy. I rzeczywiście: w latach, które nadeszły, papiestwo ożyło na nowo, a zapoczątkował ów rozwój Pius VII. Zdetronizowany papieża wezwano do opuszczenia Rzymu. Jednakże papież odmówił, więc został wywieziony do Sieny, a potem do klasztoru Kartuzów pod Florencją, gdzie uniemożliwiono mu kontakty z otoczeniem. Zdołał jednak wydać 11 lutego 1797 roku konstytucję wyborczą, według której elekcja jego następcy miała się dokonać większością dwóch trzecich głosów na obszarze jednego z państw katolickich, gdzie zbierze się największa liczba kardynałów. Piusa VI przenoszono kolejno do Parmy, Turynu, Brianęon i na zamek w pobliżu Walencji (obecnie Valence) nad Rodanem, gdzie 29 sierpnia 1799 roku zmarł. Pogrzeb odbył się kilka miesięcy później w Walencji, bez udziału kapłana, a dwa lata później po zawarciu przez Piusa VII konkordatu z Napoleonem zwłoki Piusa VI przewieziono do Rzymu i złożono w Bazylice św. Piotra. Urna z jego sercem powróciła do Walencji. W Polsce w tym czasie następuje pod wpływem wolterianizmu i wolnomularstwa wyraźny upadek znaczenia hierarchii kościelnej. Tradycje katolickie w narodzie były jednak bardzo silne. Uchwalona 3 maja 1791 roku Konstytucja zaczynała się od słów: "W imię Boga w Trójcy świętej Jedynego" i przyznawała katolicyzmowi stanowisko religii panującej. Pius VI, zmuszony goźbami Katarzyny II zniszczenia unii, zgodził się na utworzenie na terenach zabranych arcybiskupstwa mohylewskiego i przysłanie jego ordynariuszowi ks. Stanisławowi Bohusz-Siestrzenczewiczowi w 1784 roku paliusza arcybiskupiego. W sprawach kościelnych caryca prawie zawsze stawiała Stolicę Apostolską wobec faktów dokonanych.USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk